เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวเพื่อลดปริมาณสารแอฟลาทอกซินในเดือย

[doa]

เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวเพื่อลดปริมาณสารแอฟลาทอกซินในเดือย
จารุวรรณ บางแวก, อนุวัฒน์ รัตนชัย, อรณิชชา สุวรรณโฉม และอรวรรณ จิตต์ธรรม

          เดือยเป็นพืชส่งออกที่ประสบปัญหาการปนเปื้อนสารแอฟลาทอกซินที่เกิดจากเชื้อรา Aspergillus flavus วัตถุประสงค์ของการทดลองนี้ เพื่อศึกษาและนำเทคโนโลยีหลังเก็บเกี่ยวไปใช้ในการลดการปนเปื้อนสารแอฟลาทอกซินในเมล็ดเดือย ดำเนินการที่สำนักวิจัยและพัฒนาวิทยาการหลังการเก็บเกี่ยวและแปรรูปผลิตผลเกษตร กรมวิชาการเกษตร การทดลองที่ 1 ทำการศึกษาวิธีการตากช่อเมล็ดแบบต่างๆ คือ แบบตั้งวางราย และวางบนพลาสติกพบว่า วิธีการตากไม่ต่างกัน แต่ระยะเวลาการเก็บรักษาจะมีผลต่อการเกิดสารแอฟลาทอกซิน การทดลองที่ 2 ศึกษาขนาดของกองที่มีความสูงต่างกันพบว่า กองที่มีความสูงมากกว่า 100 ซม. จะเกิดเชื้อราและสร้างสารพิษมากกว่ากองที่มีความสูง 100 และ 50 ซม. เพราะเมล็ดมีการหายใจและคายน้ำ จึงทำให้ส่วนในของกองเมล็ดมีความชื้นสูงมากขึ้น เหมาะต่อการเจริญของเชื้อราและสร้างสารพิษ การทดลองที่ 3 ศึกษาสภาพการจัดเรียงกระสอบเดือยในโรงเก็บที่ไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิโดยวางกระสอบป่านที่ใส่เดือยไว้บนพาเลท เปรียบเทียบกับกระสอบที่วางบนพื้นซีเมนต์พบว่า เมล็ดจากกระสอบที่วางบนพื้นซีเมนต์จะมีการปนเปื้อนของเชื้อรามากกว่ากระสอบที่วางบนพาเลท ส่วนกระสอบที่อยู่ชั้นกลางจะมีปริมาณสารพิษมากกว่ากระสอบที่อยู่ชั้นบน อาจเป็นเพราะกระสอบที่อยู่ชั้นกลางจะมีการซ้อนทับของกระสอบมาก ทำให้ไม่สามารถถ่ายเทความชื้นได้ดีเท่ากระสอบที่อยู่ชั้นบน จึงเห็นได้ว่าการปฏิบัติหลังเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมจะสามารถลดปริมาณการเกิดสารพิษแอฟลาทอกซินในเมล็ดเดือยได้ดี การทดลองที่ 4 ศึกษาปริมาณการปนเปื้อนของเชื้อรา Aspergillus flavus ต่างๆ ในเมล็ดเดือยที่มีความชื้นระดับต่างๆ ต่อปริมาณการเกิดสารพิษแอฟลาทอกซินในเมล็ดเดือยพบว่า เดือยที่มีการปนเปื้อนของเชื้อ A. flavus มาก คือ 10 เมล็ด ใน 50 กก. จะเกิดสารแอฟลาทอกซิน มากกว่าการปนเปื้อนที่ต่ำกว่า คือ 10 และ 5 เมล็ดใน 50 กก. ตามลำดับ และเมล็ดที่มีความชื้นต่ำ (10%) จะเกิดการปนเปื้อนสารแอฟลาทอกซินต่ำกว่าเมล็ดที่มีความชื้น 14% นอกจากนั้น เมล็ดเดือยลาวจะเกิดการปนเปื้อนของสารแอฟลาทอกซินมากกว่าเดือยไทย