ปาล์มน้ำมัน เป็นพืชที่จัดอยู่ในตระกูลปาล์ม เช่นเดียวกับ มะพร้าว ตาลโตนด และอินทผาลัม จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์พบว่า ปาล์มน้ำมันมีถิ่นกำเนิดในแถบอัฟริกา และพบมากอยู่ทางฝั่งตะวันตก ปาล์มน้ำมันที่ขึ้นอยู่ในอัฟริกาส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Elaeis guineensis ปาล์มน้ำมันในกลุ่มนี้ อาจเรียกว่า African oil palm ซึ่งเป็นพันธุ์ที่ปลูกเชิงการค้าอยู่ในปัจจุบัน และมีการสันนิษฐานว่าปาล์มน้ำมันได้แพร่หลายเข้าไปในทวีปอเมริกาใต้ในยุคล่าอาณานิคม นอกจากนี้ ยังมีการค้นพบปาล์มอีก 2 ชนิด ในเขตลุ่มน้ำอเมซอนในทวีปอเมริกาใต้ยาวติดต่อไปถึงอเมริกากลางและคอสตาริกา ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นพันธุ์พื้นเมืองในแถบนั้น คือ Elaeis oleifera หรืออาจเรียกว่า American oil palm ในอเมริกาใต้ ไม่นิยมปลูกเป็นการค้า เนื่องจากมีการเจริญเติบโตช้า ผลขนาดเล็ก และให้ปริมาณน้ำมันต่ำกว่าปาล์มน้ำมันชนิดแรก แต่อย่างไรก็ตามปาล์มน้ำมันในกลุ่มนี้ ก็มีลักษณะเด่นหลายประการ เช่น ต้นเตี้ย ต้านทานต่อโรคตาเน่า เปอร์เซ็นต์กรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง ค่าไอโอดีนสูง รวมทั้งมีวิตามินเอและอีสูง จึงได้มีการอาศัยลักษณะดีบางประการนี้ เพื่อใช้เป็นเชื้อพันธุกรรมสำหรับปรับปรุงพันธุ์ปาล์มน้ำมัน อีกชนิดหนึ่งคือ Elaeis odora เดิมทีเดียวจัดอยู่ใน Barcella odora ลักษณะของปาล์มชนิดนี้ ต่างจาก 2 พวกแรก คือ ในช่อดอกเดียวกันมีทั้งส่วนของดอกตัวผู้และตัวเมีย แต่อย่างไรก็ตามลักษณะดังกล่าวนี้ ก็สามารถพบใน E. guineensis และ E. oleifera ที่ผิดปกติโดยเฉพาะในต้นปาล์มที่มีอายุน้อยได้