หางไหล (โล่ติ๊น)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Derris elliptica
ชื่อสามัญ : derris , tuba root
วงศ์ (Family) : Leguminosae
ชื่ออื่น : โล่ติ๊น กะลำเพาะ เครือไหลน้ำ หางไหลแดง ไหล ไหลน้ำ (เหนือ) อวดน้ำ (สุราษฎร์ธานี)
หางไหล เป็นไม้เลื้อยชนิดเนื้อแข็ง ก้านใบแตกจากลำต้นแบบสลับ ในก้านใบหนึ่งๆ จะมีใบตั้งแต่ 5-7-9-11-13 ใบ โดยจะเกิดเป็นคู่ๆตรงข้ามกัน 2-4 คู่ ใบสุดท้ายตรงยอดเป็นใบเดี่ยว มี 2 พวก คือ หางไหลแดง Derris elliptica ใบย่อยมี 7 ใบขึ้นไป และ หางไหลขาว Derris malaccensis มีใบย่อย 5 ใบ
ช่อดอกออกที่ซอกใบ ช่อดอกยาวประมาณ 20-25 ซม. ดอกย่อยรูปดอกถั่ว กลีบดอกสีชมพูแกมม่วง
ผลเป็นฝักแบน เมื่อฝักอ่อนเป็นสีเขียวและเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลปนแดงเมื่อฝักแก่ ภายในฝักมีเมล็ดซึ่งมีลักษณะกลมและแบนเล็กน้อย มีสีน้ำตาลปนแดง
สารออกฤทธิ์ที่สำคัญ โรติโนน (Rotenone) มีผลทำให้แมลงหายใจได้น้อยลง ทำให้ขาดออกซิเจน
ส่วนที่ใช้ >> ราก (ควรใช้รากของต้นที่มีอายุประมาณ 2 ปีขึ้นไป)
วิธีใช้ >> รากสด 1/2 – 1 กิโลกรัม มาทุบแล้วแช่น้ำ 20 ลิตร ทิ้งไว้ค้างคืน กรองเอาแต่น้ำมาฉีดพ่นในแปลงพืชผล ควรฉีดพ่นในช่วงเย็น (สารโรติโนน สลายตัวง่ายเมื่อถูกแสงแดด)
ประโยชน์ >> ป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืช ได้แก่ หนอนห่อใบข้าว หนอนกระทู้ผัก หนอนใยผัก หนอนเจาะสมอฝ้าย เพลี้ยอ่อนฝ้าย ตัวอ่อนเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว
ข้อควรระวัง >> เป็นพิษต่อปลา จึงไม่ควรใช้กับแปลงผักหรือแปลงไม้ผลที่มีบ่อเลี้ยงปลาอยู่ใกล้ ๆ