อนุกรมวิธานไรสี่ขาวงศ์ Eriophyidae ของประเทศไทย

[doa]

อนุกรมวิธานไรสี่ขาวงศ์ Eriophyidae ของประเทศไทย
พลอยชมพู กรวิภาสเรือง, มานิตา คงชื่นสิน, พิเชฐ เชาวน์วัฒนวงศ์, วิมลวรรณ โชติวงศ์ และอัจฉราภรณ์ ประเสริฐผล
สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช

          ไรสี่ขาเป็นไรที่มีขนาดเล็กไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ลักษณะการเข้าทำลายของไรสี่ขาหลายชนิดคล้ายกับอาการของโรคพืชจึงทำให้เกิดการใช้สารป้องกันกำจัดศัตรูพืชที่ผิดประเภท นอกจากนี้ไรสี่ขาหลายชนิดเป็นพาหะนำโรคมาสู่พืช และมีหลายชนิดเป็นศัตรูพืชกักกันของประเทศไทย จากการสำรวจชนิดของไรสี่ขาที่มีความสำคัญ และเขตแพร่กระจายในประเทศไทย ในพื้นที่ 26 จังหวัด 37 อำเภอ ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ. 2556 ถึงกันยายน พ.ศ. 2558 และนำตัวอย่างที่ได้ทำสไลด์ถาวรด้วยน้ำยา Berlese’s medium เพื่อจำแนกชนิดภายใต้กล้องจุลทรรศน์ รวมท้ังวาดรูปแสดงลักษณะทางอนุกรมวิธานด้วย camera lucida พบว่า ไรสี่ขาในวงศ์ Eriophyidae ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ บนใบพืชมีจำนวน 12 ชนิด ได้แก่ Aceria aloinis (Keifer), Aceria litchii (Keifer), Aceria longana Boczek & Knihinicki, Aceria neopaederiae Konvipasruang, et al., Aceria sandorici Nalepa, Aceria tulipae (Keifer), Abacarus pennatus Chandrapatya, Aculops caricae Keifer, Acalitus simplex Flechtmann & Etienne, Colomerus novahebridensis Keifer, Phyllocoptes azadirachtae Chandrapatya และ Phyllocoptruta oleivora (Ashmead) โดยพบไรที่มีความสำคัญและสร้างความเสียหายให้กับพืชเศรษฐกิจได้แก่ A. longana ทำให้เกิดอาการพุ่มไม้กวาดบนลำไยแพร่ระบาดมากในแหล่งปลูกลำไย P. oleivora ทำให้เกิดอาการปื้นสีน้ำตาลคล้ายสนิมบนผลส้ม A. litchii ทำให้เกิดอาการใบกำมะหยี่บนใบลิ้นจี่ และ A. tulipae เป็นไรศัตรูที่สำคัญของกระเทียมทำให้ใบกระเทียมที่ปลูกในสภาพไร่บิดม้วนงอ และกลีบกระเทียมหลังการเก็บเกี่ยวเกิดอาการแห้งฝ่อ การศึกษาในคร้ังนี้พบไรที่มีการค้นพบเป็นคร้ังแรก (new record) บนต้อยติ่งฝรั่ง และว่านหางจระเข้มีชื่อว่า A. simplex และ A. aloinis ตามลำดับ นอกจากนี้จากการสำรวจไรสี่ขาที่เข้าทำลายมะพร้าวในหลายพื้นที่พบเฉพาะไร C. novahebridensis แต่ไม่พบ ไร Aceria guerreronis Keifer ที่เป็นพาหะนำโรค Cadang Cadang ในมะพร้าว ซึ่งเป็นสาเหตุของการห้ามนำมะพร้าวเข้าในหลายประเทศ