การผลิตปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมแบบเม็ด

[doa]

การผลิตปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมแบบเม็ด
ภาวนา ลิกขนานนท์, สุปรานี มั่นหมาย และวิทยา ธนานุสนธิ์
กลุ่มวิจัยปฐพีวิทยา สำนักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร

          การผลิตปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมให้อยู่ในรูปแบบที่นำไปใช้ได้ง่าย ทำการทดลองโดยใช้ยิปซัมและดินเหนียวเป็นวัสดุดูดซับไรโซเบียม แล้วปั้นเป็นเม็ด เพื่อนำไปใช้กับการปลูกแบบหลุมปลูกหรือปลูกเป็นแถว และใช้ได้โดยไม่จำกัดระยะเวลา สิ่งที่สำคัญคือ เมื่อผลิตเป็นปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดแล้วต้องมีปริมาณไรโซเบียมต่อเม็ดปุ๋ยชีวภาพไม่ต่ำกว่ามาตรฐานคือ มีไม่น้อยกว่า 1X10(4) เซลล์ต่อเม็ด และมีอายุเก็บรักษาไว้ได้นาน จากการทดลองพบว่า ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดที่ใช้ยิปซัมและดินเหนียวมีปริมาณไรโซเบียมมากกว่า 1X10(4) เซลล์ใน 1 เม็ด และเก็บไว้ได้นาน 1 ปี เมื่อเก็บไว้ในตู้เย็น ในขณะที่เมื่อเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดยิปซัมจะเก็บไว้ได้นาน 8 เดือน ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดดินเหนียวจะเก็บไว้ได้นานเพียง 2 เดือน โดยปริมาณไรโซเบียมมากกว่า 1X10(4) เซลล์ต่อเม็ด นอกจากนี้การใช้ยิปซัมจะมีปริมาณไรโซเบียมต่อเม็ดมากกว่าการใช้ดินเหนียว ไม่ว่าเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้องหรือเก็บในตู้เย็น เมื่อทดสอบประสิทธิภาพของปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดที่ผลิตได้ในสภาพเรือนทดลองในปี 2550 กับถั่วเหลือง 2 พันธุ์คือ พันธุ์เชียงใหม่ 60 ในดินร่วนทรายและพันธุ์ ส.จ.5 ในดินร่วนเหนียว และทดสอบในสภาพไร่ในปี 2551 - 2553 กับถั่วเหลือง 3 พันธุ์คือ พันธุ์เชียงใหม่ 60 ส.จ.5 และเชียงใหม่ 5 ในดินร่วนทราย ผลการทดลองในสภาพเรือนทดลอง ในดินทั้ง 2 ลักษณะ และกับถั่วเหลืองทั้ง 2 พันธุ์พบว่า การใช้ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดเม็ดยิปซัมให้น้ำหนักเมล็ดไม่แตกต่างทางสถิติจากปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมเหลวซึ่งให้น้ำหนักเมล็ดสูงที่สุด แต่แตกต่างทางสถิติจากการใช้ปุ๋ยไนโตรเจน ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมชนิดผงและชนิดดินเหนียว ส่วนการทดลองในสภาพไร่ในปี 2551 และ 2552 พบว่า ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมเม็ดยิปซัมที่ผลิตให้ผลผลิตไม่แตกต่างจากปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมรูปแบบอื่น ส่วนการทดลองในสภาพไร่ในปี 2553 พบว่า ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมเม็ดยิปซัมให้ผลผลิตถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่ 5 เท่ากับ 279 กิโลกรัมต่อไร่ ไม่แตกต่างทางสถิติจากปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียมเหลวซึ่งให้ผลผลิตสูงสุดเท่ากับ 298 กิโลกรัมต่อไร่