การศึกษาเทคนิคทางสถิติเพื่อใช้เป็นมาตรฐานสำหรับแปลงทดลองพืชสมุนไพรและเครื่องเทศ

[doa]

การศึกษาเทคนิคทางสถิติเพื่อใช้เป็นมาตรฐานสำหรับแปลงทดลองพืชสมุนไพรและเครื่องเทศ
พุฒนา รุ่งระวี, อุไรวรรณ นาสพัฒน์, ชลธิชา เตโช, ไกรศร ตาวงศ์, วิสุทธิดา ศรีดวงโชติ, จันทรา บดีศร, เตือนใจ พุดชัง, สมพร วนะสิทธิ์ และจรัญ ดิษฐไชยวงศ์

          การศึกษาเทคนิคทางสถิติเพื่อหาขนาดและรูปร่างแปลงทดลองที่เหมาะสม สำหรับใช้เป็นมาตรฐานแปลงทดลองพืชสมุนไพร ได้แก่ มะระขี้นก อัญชัน โกฐจุฬาลำพา ปัญจขันธ์ และไพล ได้ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรจังหวัดพิจิตร ดำเนินการตั้งแต่ ปี 2554 - 2558

          ปี 2554 - 2555 ดำเนินการ 3 พืช คือ มะระขี้นก อัญชัน และโกฐจุฬาลำพา
          ปี 2556 - 2557ดำเนินการ 1 พืช คือ ปัญจขันธ์
          ปี 2556 - 2558 ดำเนินการ 1 พืช คือ ไพล

          โดยปลูกพืชแบบ Uniformity trial คือ การปลูกพืชเป็นผืนใหญ่ชนิดเดียวกัน ใช้พันธุ์เดียวกัน ระยะปลูกเท่ากัน แปลงมะระขี้นก และอัญชัน ใช้ระยะปลูก 1 x 1 เมตร โกฐจุฬาลำพา ไพล ใช้ระยะปลูก 0.75 x 0.5 เมตร และ 0.5 x 0.5 เมตรตามลำดับ โดยแต่ละแปลงปลูก 52 แถวๆ ละ 28 ต้น ในขณะที่แปลงปัญจขันธ์ปลูกแบบยกร่อง 4 แปลงๆ ละ 2 แถวๆ ละ 20 ต้น ระยะปลูก 0.5 x 0.5 เมตร สำหรับการเก็บเกี่ยวทุกแปลงเว้นแถวริมโดยรอบ 2 แถว ยกเว้นแปลงปัญจขันธ์ เว้นหัวท้าย 2 ข้างๆ ละ 2 ต้น เก็บเกี่ยวทุกต้น (1 ต้น คือ 1 หน่วยย่อย ยกเว้นปัญจขันธ์ 2 ต้น คือ 1 หน่วยย่อย) ชั่งน้ำหนักผลผลิตสดแต่ละหน่วยย่อย นำข้อมูลผลผลิตสดที่ชั่งน้ำหนักมาจัดรูปร่าง (Shap) และขนาดแปลงทดลอง (plot size) ต่างๆ กันได้ 79 รูปร่าง 23 ขนาด (ยกเว้น ปัญจขันธ์ได้ 9 ขนาด) หาค่าเฉลี่ย (Mean) ค่าความแปรปรวน (Variance) ค่าสัมประสิทธิ์ความแปรปรวน (Coefficient of Variation : C.V.) หาสมการความสัมพันธ์ระหว่างขนาดแปลงทดลองกับค่า C.V. (%)

          จากการศึกษาปี 2554 - 2558 รวม 5 พืช แต่ละพืชมีการทำซ้ำเพื่อยืนยันผลงานให้มีความถูกต้องแม่นยำ ซึ่งสรุปได้ว่า มาตรฐานแปลงทดลอง

1. มะระขี้นก ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 12 ตารางเมตร เมื่อแปลงมีความแปรปรวนมาก ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 9 ตารางเมตร เมื่อแปลงมีความแปรปรวนน้อย
2. อัญชัน ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 9 ตารางเมตร
3. โกฐจุฬาลำพา ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 12 ตารางเมตร
4. ปัญจขันธ์ ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 9 ตารางเมตร
5. ไพล ขนาดแปลงทดลองไม่น้อยกว่า 6 ตารางเมตร