กลไกความต้านทานต่อสารฆ่าแมลงในหนอนใยผัก (diamondback moth, Plutella xylostella (L.))

[doa]

กลไกความต้านทานต่อสารฆ่าแมลงในหนอนใยผัก (diamondback moth, Plutella xylostella (L.))
สุภราดา สุคนธาภิรมย์ ณ พัทลุง, สมศักดิ์ ศิริพลตั้งมั่น, พวงผกา อ่างมณี และวนาพร วงษ์นิคง
กลุ่มบริหารศัตรูพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช

          การทราบกลไกความต้านทานต่อสารฆ่าแมลงแต่ละชนิดจะช่วยในการตัดสินใจเลือกชนิดสารฆ่าแมลงเพื่อใช้ในแผนการใช้สารฆ่าแมลงแบบหมุนเวียนกันอย่างถูกหลักการบริหารจัดการความต้านทานต่อสารฆ่าแมลง ดังนั้นจึงทำการทดลองเพื่อทราบกลไกความต้านทานต่อสารฆ่าแมลงที่ใช้ในการป้องกันกำจัดหนอนใยผัก โดยการใช้สารเพิ่มประสิทธิภาพชนิดต่างๆ คือ piperonyl butoxide (PBO), triphenyl phosphate (TPP) และ diethyl maleate (DEM) ในความเข้มข้นที่เหมาะสมเพื่อยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ทำลายพิษในตัวหนอนใยผัก โดยวิธีหยดสารเพิ่มประสิทธิภาพลงบนตัวหนอนประมาณ 1-2 ชั่วโมงก่อนให้หนอนกินใบผักที่ชุบสารฆ่าแมลง ผลการทดลองในปี 2554 พบว่า การใช้ PBO เข้มข้น 150 ppm, TPP เข้มข้น 150 ppm, DEM เข้มข้น 300 ppm ตามลำดับ ไม่ทำให้หนอนใยผักจากอำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรีตายเกิน 10% จึงได้ใช้สารเพิ่มประสิทธิภาพที่ความเข้มข้นดังกล่าวในการทดลองเพื่อทราบกลไกความต้านทานของหนอนใยผักจากอำเภอบางบัวทองต่อสารฆ่าแมลง chlorantraniliprole ผลการทดลองพบว่า ความต้านทานมีเอ็นไซม์ monooxygenase เกี่ยวข้องเป็นส่วนใหญ่เพราะว่าสาร PBO ให้ค่า synergism ratio สูงที่สุดคือ 2.08 ส่วนเอ็นไซม์ glutathione s-transferase เกี่ยวข้องรองลงมาเพราะว่าสาร DEM ให้ค่า synergism ratio เท่ากับ 1.71 การที่หนอนใยผักจากอำเภอบางบัวทองมีกลไกความต้านทานต่อสารฆ่าแมลง chlorantraniliprole ที่มีเอ็นไซม์ทำลายพิษคือ monooxygenase และ glutathione stransferase เกี่ยวข้องจึงมีโอกาสสูงที่จะเกิดความต้านทานข้ามกับสารฆ่าแมลงในกลุ่ม diamide ได้หลายชนิด ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้สารฆ่าแมลงกลุ่ม diamide ในการป้องกันกำจัดหนอนใยผักในพื้นที่อำเภอบางบัวทอง