ศักยภาพของเชื้อ Bacillus subtilis WD 20 ในการสร้างสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพเพื่อควบคุมโรค

[doa]

ศักยภาพของเชื้อ Bacillus  subtilis WD 20 ในการสร้างสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ เพื่อควบคุมโรครากเน่าโคนเน่าของส้มโอ และควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
นลินี  ศิวากรณ์, พจนา ตระกูลสุขรัตน์, รุ่งนภา คงสุวรรณ์, สุพัตรา อินทวิมลศรี, วสันต์ ผ่องสมบูรณ์ และเพลินพิศ ส
กลุ่มวิจัยโรคพืช  สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช, ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรพิจิตร, สถาบันวิจัยพืชไร่

         การทดสอบประสิทธิภาพของเชื้อจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ที่แยกได้จำนวน 72 ไอโซเลท จากการคัดเลือกได้เชื้อ Bacillus subtilis WD 20 ที่มีประสิทธิภาพดีในการยับยั้งเชื้อรา Phytophthora parasitica นอกจากนี้สารกรองจากเชื้อ B. subtilis WD 20 สามารถสร้างสารปฏิชีวนะที่มีฤทธิ์ยับยั้งและฆ่าเชื้อรา P. parasitica และสร้างสารส่งเสริมการเจริญเติบโตของพืช ทำให้ยอดส้มโอที่ได้รับการฉีดพ่นด้วยเชื้อ B. subtilis WD 20 มีค่าเฉลี่ยของความยาวของลำต้นส่วนยอด 19.93 ซม. จำนวนใบ 9.80 ใบ ขนาดของใบด้านกว้าง 5.62 ซม. และด้านยาว 8.44 ซม. ซึ่งมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการฉีดพ่นด้วยน้ำ จากผลการทดสอบต้นถั่วเขียวที่ได้รับการฉีดพ่นด้วยเชื้อ B. subtilis WD20 มีค่าเฉลี่ยของจำนวนฝัก 9.30 ฝัก น้ำหนักฝัก 4.50 กรัม จำนวนเมล็ด 58.00 เมล็ด และน้ำหนักเมล็ด 3.32 กรัม ซึ่งมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการฉีดพ่นด้วยน้ำ ผลการทดสอบนี้สอดคล้องกับผลการตรวจวิเคราะห์ทางเคมีพบว่าเชื้อ B.subtilis WD20 ที่เลี้ยงในอาหารเลี้ยงเชื้อ PDB สามารถสร้างฮอร์โมน IAA 0.15 มก./ลิตร และ GA3 6.0 มก./ลิตร ส่วนในอาหารกากน้ำตาลพบ GA3 18.5 มก./ลิตร  และจากการนำเชื้อ B. subtilis WD20 ไปผลิตเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อรักษาอาการแผลเน่าเยิ้มที่เป็นโรคโคนเน่าซึ่งเกิดจากเชื้อรา P. parasitica ในสวนส้มโอ จังหวัดสมุทรสงคราม โดยการลอกเปลือก ทาแผลและราดดินด้วยผลิตภัณฑ์ผงเชื้อ B. subtilis WD20 พบว่า ผลิตภัณฑ์ผงเชื้อสามารถรักษาแผลที่เน่าเยิ้มให้แห้ง อาการเน่าหยุดชะงัก ควรทาผงเชื้อต่อเนื่องซ้ำ 4 ครั้ง แต่ละครั้งห่างกัน 7 วัน ต้นส้มโอทุกต้นหายจากการเป็นโรค โดยพบแผลที่ถูกลอกเปลือกออกสร้างเนื้อเยื่อใหม่ขึ้นมาหุ้มรอบแผลกลมกลืนเป็นเนื้อเยื่อเดียวกันกับเนื้อเยื่อเดิม ต้นส้มโอสมบูรณ์และให้ผลผลิตที่ดีได้