การศึกษาวิเคราะห์และปริมาณความเสี่ยงศัตรูพืชสำหรับการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดจากสหรัฐ

[doa]

การศึกษาวิเคราะห์และปริมาณความเสี่ยงศัตรูพืชสำหรับการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดจากสหรัฐอเมริกา
ณัฏฐพร อุทัยมงคล, วาสนา ฤทธ์ไธสง และชลิดา อุณหวุฒิ
กลุ่มวิจัยการกักกันพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช

          ข้าวโพดเป็นธัญพืชที่สำคัญชนิดของโลก มีแหล่งกำเนิดที่ประเทศเม็กซิโก ในแถบอเมริกากลาง ปัจจุบันแหล่งผลิตข้าวโพดที่ใหญ่ของโลก ได้แก่ สหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐประชาชนจีน เม็กซิโก อาร์เจนตินา และอินเดียตามลำดับ ปี 2551 เฉพาะสหรัฐอเมริกามีพื้นที่ปลูกข้าวโพดประมาณ 31 ล้านเฮคตาร์ ให้ผลผลิตถึง 307.14 ล้านเมตริกตัน ผลิตเป็นเมล็ดพันธุ์ประมาณ 5.5 แสนเมตริกตัน ส่งไปขายยังประเทศญี่ปุ่น เม็กซิโก และเกาหลี มากตามลำดับ ประเทศไทยเป็นประเทศหนึ่งที่มีการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดจากสหรัฐอเมริกา มีข้อมูลบันทึกว่าระหว่างปี 2547 ถึง 2552 ไทยมีการนำเข้าเมล็ดข้าวโพดปริมาณรวม 199.2 ตัน เป็นเงิน 13.89 ล้านบาท เพื่อใช้ทำพันธุ์หรือการปรับปรุงพันธุ์ นอกจากนี้ประเทศไทยยังเป็นแหล่งผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดลูกผสมเพื่อส่งออกไปต่างประเทศรายใหญ่ในเอเชีย ปัจจุบันการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดจากสหรัฐอเมริกาที่จัดเป็นสิ่งต้องห้ามตามพระราชบัญญัติกักพืช สามารถนำเข้ามาได้โดยมีใบอนุญาตนำเข้าและมีใบรับรองสุขอนามัยพืชที่ไม่มีมาตรการสุขอนามัยพืชใด ๆ กำกับมาด้วย ดังนั้น ในการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดจากสหรัฐอเมริกาซึ่งมีศัตรูที่ร้ายแรงของข้าวโพดพบหรือระบาดอยู่ จะทำให้ศัตรูเหล่านั้นมีโอกาสติดเข้ามาตั้งรกรากแพร่ระบาดทำความเสียหายให้กับธุรกิจข้าวโพดรวมถึงพืชอื่น ๆ ในประเทศไทยได้

          ผลการรวบรวมข้อมูลศัตรูข้าวโพดจากแหล่งต่างๆ พบมีจำนวน 634 ชนิด มีรายงานพบในสหรัฐอเมริกาจำนวน 524 ชนิด เป็นศัตรูพืชที่ไม่มีรายงานพบในประเทศไทยแต่สามารถติดกับเมล็ดได้จำนวน 103 ชนิด และเมื่อนำมาจัดประเภทศัตรูพืชตามคำนิยามของศัตรูพืชกักกันพบว่า มีศัตรูพืช 98 ชนิด ที่มีศักยภาพเป็นศัตรูพืชกักกันสามารถติดมากับเมล็ดพันธุ์ข้าวโพด และเมื่อนำมาประเมินความเสี่ยงโอกาสเข้ามาตั้งรกรากและแพร่ระบาด รวมทั้งผลกระทบทางเศรษฐกิจทั้งทางตรงและทางอ้อมได้ให้ผลว่า มีศัตรูพืชที่จัดเป็นศัตรูพืชกักกันที่มีความเสี่ยงสูง 6 ชนิด ได้แก่ รา Sclerophthora macrospora, Sphacelotheca reiliana, Stenocarpella macrospora แบคทีเรีย Clavibacter michiganensis subsp. nebraskensis และไวรัส Wheat streak mosaic virus, High plains virus ศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงปานกลาง 35 ชนิด คือ แมลง Cryptolestes ferrugineus, Cryptolestes turcicus, Caulophilus oryzae, Trogoderma glabrum, Trogoderma inclusum, Trogoderma ornatum, Trogoderma variable, Carpophilus mutilatus, Tribolium confusums ไร ได้แก่ Acarus siro แบคทีเรีย Pseudomonas syringae pv. lapsa, Spiroplasma kunkelii ไวรัส Maize chlorotic mottle virus รา Mycosphaerrella holcii, Gibberella avenacea, Gibberella zeae, Fusarium equisiti, Fusarium proliferatum, Pyrenophora teres และวัชพืช Ambrosia artemisiifolia, Cirsium arvense, Cirsium vulgare, Conyza bonariensis, Xanthium spinosum, Heliotropium europaeum, Conringia orientalis, Raphanus raphanistrum, Thlaspi arvense, Amaranthus albus, Amaranthus retroflexus, Spergula arvensis, Setaria faberi, Urochloa plantaginea, Abutilon theophrasti, Solanum carolinense และศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงศัตรูพืชต่ำ 49 ชนิด คือ แมลง Attagenus unicolor, Carpophilus obsoletus, Glischochilus quadrisignatus, Cathartus quadricollis, Cynaeus angustus, Tribolium audax, Tribolium brevicornis, Plodia interpunctella, Pyralis manihotalis ไร Tetranychus pacificus ไส้เดือนฝอย Ditylenchus dipsaci, Aphelenchoides besseyi แบคทีเรีย Clavibacter xyli subsp. cynodontis รา Cercospora zeae-maydis, Fursarium sacchari, Cochliobolus setariae, Trichothecium roseum, Physalospora zeicola, Pyricularia setariae และวัชพืช Ambrosia trifida, Chamomilla recutita, Parthenium hysterophorus, Senecio vulgaris, Sonchus oleraceus, Taraxacum officinale complex, Lepidium draba, Amaranthus blitoides, Amaranthus graecizan, Lychnis alba, Stellaria media, Chaenopodium album, Avena fatua, Bromus tectorum, Lolium multiflorum, Equisetum arvense, Apocynum cannabinum, Diodia teres, Asphodelus tenuifolius, Hibiscus trionum, Argemone Mexicana, Fumaria officinalis, Papaver rhoea, Emex australis, Polygonum aviculare, Polygonum convolvulus, Rumex crispus, Veronica persica, Solanum elaegnifolium, Urtica urens และ 8 ชนิด ที่ไมีความเสี่ยง ดังนั้น ศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงสูง กลางและต่ำนี้ต้องการมาตรการจัดการความเสี่ยงศัตรูพืชแตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของศัตรูพืชนั้นว่าจะใช้มาตรการใด เช่น มาตรการจัดการในแหล่งผลิต มาตรการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและก่อนส่งออก และมาตรการเมื่อนำเข้า เพื่อลดความเสี่ยงลงมาจนถึงระดับที่ยอมรับได้ เช่น ศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงสูง Scleropthora macrospora, Sphacelotheca reiliana, Stenocarpella macrospora แบคทีเรีย Clavibacter michiganensis subsp. nebraskensis และไวรัส Wheat streak mosaic virus, High plains virus ควรมาจากแหล่งที่ปลอดหรือแหล่งผลิตที่ปลอดจากศัตรูพืชกักกันที่ได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการ โดยต้องมีการส่งข้อมูลว่าเป็นแหล่งปลอดศัตรูพืชจริงและ/หรือพร้อมผลการบริหารจัดการศัตรูพืชในประเทศต้นทางว่าปลอดจากศัตรุพืชกักกัน หรือเมล็ดมาจากแหล่งปลูกที่ผ่านการตรวจสอบในระหว่างการเจริญเติบโตและยืนยันผลในห้องปฏิบัติการว่าปลอดจากศัตรูพืชกักกัน หรือมาตรการสำหรับศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงปานกลาง คือ เมล็ดต้องปลอดจากแมลงที่มีชีวิต ส่วนอาการของโรค เมล็ดวัชพืช ชิ้นส่วนของพืช เช่น ใบ ก้าน เศษซากพืช และดิน เป็นต้น ต้องเก็บรักษาอยู่ในโรงบรรจุที่สะอาด มีระบบที่ปิดมิดชิด ป้องกันแมลงเข้าทำลาย เมล็ดต้องผ่านการตรวจสอบโรคพืชกักกันในห้องปฏิบัติการ ด้วยวิธีการตรวจสอบ และวิธีการกำจัดโรคพืชกักันที่เหมาะสม เมล็ดต้องผ่านการตรวจก่อนการส่งออกว่าปลอดจากแมลงที่มีชีวิตและวัชพืชกักันทุกชนิด หรืออาจจำเป็นต้องคลุกเมล็ดด้วยสารเคมีป้องกันก่อนการส่งออก มาตรการสำหรับศัตรูพืชที่มีความเสี่ยงต่ำ เช่น แมลงหรือวัชพืชควรตรวจสอบด้วยตาเปล่าก่อนการส่งออกว่าไม่พบหรือพืชไม่แสดงอาการโรค ต้องปราศจากศัตรุพืชเหล่านี้ และมาตรการสำคัญที่ต้องปฏิบัติคือ ต้องมีใบรับรองสุขอนามัยพืชจากประเทศต้นทางซึ่งระบุข้อความเพิ่มเติม เพื่อรับรองว่า "เมล็ดพันธุ์ข้าวโพดที่ผลิตในสหรัฐอเมริกาเป็นไปตามข้อกำหนดสำหรับการจัดการความเสี่ยงศัตรูพืชกักกันของราชอาณาจักรไทย" ด้วย