การเฝ้าระวังการเกิดและแพร่กระจายของแบคทีเรีย Acidovorax avenae subsp. citrulli

[doa]

การเฝ้าระวังการเกิดและแพร่กระจายของแบคทีเรีย Acidovorax avenae subsp. citrulli สาเหตุโรคผลเน่าของพืชตระกูลแตง
ปิยรัตน์ ธรรมกิจวัฒน์, ศรีสุข พูนผลกุล, ณัฏฐิมา โฆษิตเจริญกุล และวงศ์ บุญสืบสกุล
กลุ่มวิจัยโรคพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช

          สำรวจติดตามการเกิดโรคผลเน่าจากเชื้อแบคทีเรีย Acidovorax avenae subsp. citrulli ในแปลงผลิตเมลอน (แคนตาลูป) ระหว่างปี 2551 - 2553 สุ่มสำรวจการเกิดโรค 4 ระยะ การเจริญเติบโต ได้แก่ ระยะกล้า ระยะติดดอก ระยะติดผล และระยะเก็บเกี่ยวผลผลิตปี 2551 พบการเกิดโรคในพื้นที่ปลูกเมลอน อ.อรัญประเทศ จ.สระแก้ว อาการใบเลี้ยงไหม้ช้ำ ในระยะกล้าแต่พบน้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ ระยะผลอ่อนพบแผลจุดช้ำขนาดเล็ก 0.1-0.3 มม. ประมาณ 20-80 เปอร์เซ็นต์ แผลจุดกระจาย 1-50 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ผล ซึ่งอาจพัฒนาเป็นแผลจุดช้ำขนาดใหญ่และเข้าทำลายลึกถึงเนื้อในผลเกิดโรคผลเน่าหรือไม่เกิดโรค ในระยะเก็บเกี่ยวผลผลิตพบการเกิดโรค 10-15% ผลผลิตส่วนใหญ่มีอาการแผลจุดแต่ไม่แสดงอาการผลเน่ามากถึง 80-90 เปอร์เซ็นต์ สำหรับอาการที่ใบพบแผลจุดขอบแผลช้ำที่ก้านใบและลำต้นพบอาการเน่าช้ำ เมื่อเก็บตัวอย่างมาตรวจในห้องปฏิบัติการไม่พบเชื้อสาเหตุโรค สำรวจโรคปี 2552 ในแหล่งปลูก อ.อรัญประเทศ จ.สระแก้ว ในฤดูฝนพบอาการใบไหม้ในระยะกล้าต่ำกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ และพบผลเน่าในระยะเก็บเกี่ยวประมาณ 10% พื้นที่ปลูกภาคกลาง อ.บางไทร จ.อยุธยา พบอาการใบเลี้ยงเน่าช้ำ ในกะบะเพาะเมล็ด ระยะติดดอก และระยะติดผลอ่อน พบอาการใบเหลืองแห้ง ทั้งสองอาการพบการเกิดโรคต่ำกว่า 1% ระยะเก็บเกี่ยวผลผลิตพบอาการใบจุดและผลจุดช้ำ ประมาณ 10-20% ตรวจไม่พบเชื้อสาเหตุโรคพื้นที่ จ.สิงห์บุรี แปลงเมลอนพันธุ์ฮันนี่บอล พบอาการผลเน่าและใบแห้งตรวจไม่พบเชื้อแบคทีเรีย แปลงปลูกในพื้นที่ อ.หนองม่วง จ.ลพบุรี ทั้งระยะกล้า ระยะเจริญ ติดดอก และระยะเก็บเกี่ยว ไม่พบอาการโรค พบปัญหาแมลงเข้าทำลาย จากการสำรวจพบการเกิดโรคอื่นๆ ได้แก่ ราน้ำค้าง ราแป้ง โรคต้นแตงยางไหล ใบด่าง และต้นเหี่ยวปี 2553 ติดตามการเกิดโรคในพื้นที่อ.อรัญประเทศ จ.สระแก้ว พบการเกิดโรคในระยะผลแก่ใกล้เก็บเกี่ยวผลผลิตประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์ ในฤดูฝน ศึกษาเชื้อแบคทีเรียสาเหตุโรคผลเน่าเมลอนและแคนตาลูป ทดสอบการเกิดโรค และจำแนกเชื้อด้วยคุณสมบัติทางสัณฐานวิทยา ชีวเคมี การใช้แหล่งคาร์บอนในการเจริญ (Biolog test) และการวิเคราะห์ลำดับเบสบริเวณ 16s rDNA จำแนกแบคทีเรียสาเหตุโรคเมลอนเป็น Acidovorax avenae subsp. citrulli