ชื่อสามัญ ดาหลาพันธุ์ยะลา 3 (Torch ginger, Philippine wax flower, ginger flower, red ginger lily, torch lily)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Etlingera elatior (Jack) R.M. Smith
ชื่ออื่นๆ กาหลา กะลา
ถิ่นกำเนิดและประวัติความเป็นมา
คาบสมุทรมาลายู ชวา สุมาตรา และภาคใต้ตอนล่างของประเทศไทย ดาหลายะลา 3 เป็นพันธุ์ที่ได้จากการผสมข้ามพันธุ์ระหว่างดาหลาบานเย็น (Etlingera elatior) กับ ดาหลาแดงป่า (Etlingera fulgens)
ลักษณะทั่วไป
ดาหลายะลา 3 ทรงกอตั้งตรงหรือเอียงประมาณ 10องศา ลักษณะลำต้นมีลำต้นใต้ดิน (rhizome) ความสูง 200-215 ซม. จำนวนใบ 8-14 ต่อต้น สีของใบอ่อนผิวใบสีเขียวอมเหลือง ท้องใบสีม่วงอมเทา สีของใบแก่ผิวใบสีเขียว ท้องใบสีส้มอมเทา รูปร่างของใบยาวรี ขนาดของใบกว้าง 14.8 ซม. ยาว 68.5 ซม. ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย ปลายใบเรียวแหลม ไม่มีขนบนแผ่นใบ เส้นก้านใบปรากฏชัดด้านท้องใบสีแดงอมม่วง ลักษณะช่อดอกทรงถ้วย ขนาดช่อดอกกว้าง 8.29 ซม. ยาว 8.66 ซม. จำนวนกลีบประดับ 163 กลีบ สีของกลีบประดับสีแดงสด ขอบกลีบประดับสีขาว จำนวนดอกย่อย 154 ดอก สีของดอกย่อยสีแดงปลายกลีบปากสีเหลือง สีก้านช่อดอกสีเขียวอมเหลือง ความยาวก้านช่อดอก 65.78 ซม. ขนาดก้านช่อดอกกว้าง 1.1 ซม. รูปร่างผลคล้ายชมพู่ หยดน้ำ รูปไข่ (Ovate) ขนาดของผลกว้าง 2 ซม. ยาว 3.70 ซม. จำนวนพูในผล 3 พู ขนาดของเมล็ดกว้าง 0.30 ซม.ยาว 0.40 ซม. เมล็ดสีดำ จำนวนวันตั้งแต่วันแทงตาดอกถึงวันเก็บเกี่ยวดอกบาน 80 เปอร์เซ็นต์ 69 วัน ผลผลิตดอก 227 ดอก/กอ/ปี น้ำหนักของช่อดอก 157.86 กรัม อายุปักแจกัน ดอกบาน 80-100 เปอร์เซ็นต์ 5 วัน
พันธุ์และการขยายพันธุ์
พันธุ์ยะลา 3 ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
วิธีการปลูก
ปลูกได้ทั่วไปในดินร่วนอุดมสมบูรณ์ ควรปลูกในที่มีปริมาณความเข้มแสง 80–100 เปอร์เซ็นต์ อุณหภูมิเฉลี่ย 17-33 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 50–81 เปอร์เซ็นต์ ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,100–3,300 มิลลิเมตรต่อปี โดยปรับพื้นที่ให้สม่ำเสมอ ใช้ระยะปลูก 3 x 3 เมตร ขุดหลุมขนาด 50x50x50 ซม. รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยเคมีสูตร 16-16-16 อัตรา 30-50 กรัมต่อหลุม ใช้หน่อที่มีใบติดมาประมาณ 4 คู่ใบ และมีเหง้าและรากติดมาด้วย กลบดินให้สูงประมาณ 6 นิ้ว รดน้ำให้ชุ่ม และควรหาไม้หลักมาผูกติดกับลำต้นกันต้นโยก
การดูแลรักษา
การให้ปุ๋ย
หลังปลูก 3 เดือน ใส่ปุ๋ยสูตร 16-16-16 อัตรา 50-100 กรัม/กอ จนถึงอายุ 8-12 เดือน ใส่ปุ๋ยเคมีก่อนแทงช่อดอก (เดือนธันวาคม-มกราคม หรือ กรกฎาคม-สิงหาคม) เมื่อดาหลามีอายุ 3 ปีขึ้นไปโดยใช้สูตร 16-16-16 อัตรา 500 กรัม – 1 กิโลกรัม/กอ และใส่ปุ๋ยคอกรอบโคนต้นปีละ 1 ครั้ง โดยเพิ่มเป็น 5 กิโลกรัม/กอ (เดือนมีนาคม-เมษายน)
การให้น้ำ
ดาหลาเป็นพืชที่ต้องการน้ำในปริมาณมากพอสมควร โดยเฉพาะระยะเริ่มแรกของการปลูก ควรรดน้ำให้ชุ่ม เมื่อต้นดาหลาตั้งตัวได้ ให้น้ำประมาณ 2-3 วันต่อครั้ง ตามสภาพอากาศ ใช้ระบบการให้น้ำแบบพ่นฝอย (springkler)
โรคและแมลงศัตรูที่สำคัญ
หนอนกัดกินใบ หนอนเจาะลำต้น
การใช้ประโยชน์
ดอกที่มีสีสันสวยงามใช้เป็นไม้ประดับอาคาร และไม้ตัดดอกได้ พื้นที่ปลูกภายในศูนย์วิจัยพืชสวนยะลา จำนวน 0.25 ไร่
แหล่งพืชอนุรักษ์
ศูนย์วิจัยพืชสวนยะลา